Παρακαλώ Καπνίστε Ελεύθερα

(ή οι κοινωνικές και όχι μόνο προεκτάσεις ενός μέτρου)

(δόθηκε για δημοσίευση και στο skylos.gr με αφορμή ένα άρθρο εκεί)

Πολύς λόγος γίνεται για την καθολική απαγόρευση του καπνίσματος. Οι ατίθασοι, αντικομφορμιστές, αντιδραστικοί Έλληνες επαναστατούμε σε ένα ακόμα μέτρο που θέτει η Ευρώπη. Μήπως όμως τελικά δεν είμαστε τόσο δύσκολος λαός όπως όλοι νομίζουν; Μήπως τελικά –και- σε αυτή την περίπτωση δεν είμαστε επαναστάτες χωρίς αιτία, αλλά έχουμε το δίκιο με το μέρος μας;
Ξεκαθαρίζω από την αρχή ότι δεν είμαι ο ίδιος καπνιστής, παρότι τόσο στην οικογένειά μου όσο και στο φιλικό μου περιβάλλον υπάρχουν καπνιστές –πολλοί, είναι η αλήθεια. Είμαι όμως ξεκάθαρα εναντίων αυτού του μέτρου (τουλάχιστον στο μεγαλύτερο κομμάτι του). Και εξηγούμαι.
Είναι υποκριτικό αυτό που γίνεται με την απαγόρευση του καπνίσματος παγκοσμίως. Τα κράτη, αφού προηγουμένως δημιουργούσαν γενεές επί γενεών καπνιστών, εισπράττοντας τεράστια κέρδη από τους δασμούς, έρχονται ξαφνικά και σου λένε (προσωπικά πιστεύω υπό την πίεση των ασφαλιστικών εταιρειών), κόψε το κάπνισμα ή κάτσε στο κρύο ή μείνε σπίτι σου. Παράλληλα δε, θεσπίζουν αυστηρότερους κανόνες για το κάπνισμα, αλλά φροντίζουν να μη χάσουν τα έσοδα από τον καπνό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η F1 που μετέφερε πολλούς αγώνες της σε χώρες που επιτρέπεται η διαφήμιση καπνού. Στη δε προηγμένη Γερμανία αύξησαν το όριο ηλικίας για πώληση καπνού από τα 16 (οι γενεές καπνιστών που λέγαμε) στα 18 χρόνια, αλλά το κόστος του καπνού έπεσε αισθητά (ακόμα και στα LIDL βρίσκεις No-Name καπνό) καθιστώντας τελικά την αγορά καπνού ακόμη πιο εύκολη.
Είναι λοιπόν λάθος αυτό που γίνεται με το νέο νόμο; Σε μεγάλο βαθμό ναι. Συμφωνώ με την απαγόρευση στις δημόσιες υπηρεσίες, άλλωστε το ίδιο συμβαίνει και σε όλη την Ευρώπη. Φτιάξε όμως χώρους καπνιστών για τους εργαζόμενους που καπνίζουν, ώστε να μπορούν στα 5 λεπτά διάλειμμα που δικαιούνται να καπνίσουν ελεύθερα. Δείχνοντας σεβασμό όχι μόνο στον πολίτη που εξυπηρετείται αλλά και στον εργαζόμενο. Διότι δεν είναι λύση να βγάζεις τον κόσμο στο δρόμο για να καπνίσει. Διότι όσο σεβασμό πρέπει να δείξεις στον μη καπνιστή άλλο τόσο πρέπει να σεβαστείς τον καπνιστή σου. Ή μήπως θα πει κανείς στον παππού που καπνίζει σε ένα καφενείο σε κάποιο ορεινό χωριό ότι θα πρέπει να βγει να καπνίσει έξω. Αν είσαι μάγκας Κε υπουργέ πήγαινε Δεκέμβρη μήνα στο Νευροκόπι και κάτσε έξω στο κρύο!!! Αλλά τώρα κατάλαβα το γιατί αυξάνεται το πετρέλαιο θέρμανσης οι αδύναμοι οργανισμοί θα εξοντωθούν και όσοι επιζήσουν θα αντέχουν στο κρύο –ο νόμος της φυσικής επιλογής.
Και για αναφέρω ένα ακόμα παράδειγμα. Ποιες είναι σύμφωνα με το μέτρο αυτό οι επιλογές ενός δασκάλου που καπνίζει (δεν εξετάζω αν κάνει καλά ή όχι) ειδικά αν είναι χρόνιος καπνιστής: Να κόψει το κάπνισμα ή μήπως είναι καλύτερα να βγαίνει στο προαύλιο και να καπνίζει δίνοντας το «καλό» παράδειγμα στους μαθητές; Μάλλον όχι, θα πηγαίνει στο «καπνιστήριο» όπως κάναμε στο λύκειο.
Την ινδική κάνναβη οι «πολιτισμένοι» και «προοδευτικοί» Ολλανδοί την επέτρεψαν και δημιούργησαν τα Coffe-shops. Δηλαδή αυτή δεν είναι επιβλαβή για την υγεία μου;
Ζω από το 2008 στο εξωτερικό (Γερμανία). Δεν θα ξεχάσω ποτέ την εικόνα που αντίκρισα την πρώτη φορά που έκανα βόλτα στην πόλη. Ομάδες ομάδες ανθρώπων να καπνίζουν στο τσουχτερό κρύο, μπροστά από τις καφετέριες και τις μπυραρίες. Ήταν η αρχή της εφαρμογής του μέτρου στη Γερμανία. Λίγο καιρό μετά πολλές από τις φημισμένες μπυραρίες άρχισαν να διαμαρτύρονται καθώς έβλεπαν το τζίρο τους να μειώνεται, και πολλές από τις μικρές επιχειρήσεις άρχισαν να κλείνουν. Η κυβέρνηση υπαναχώρησε και πλέον ισχύει ένα υβριδικό μέτρο, με μαγαζιά που επιλέγουν αν θα είναι καπνιστών ή μη (απότι άκουσα το ίδιο ισχύει στη Γαλλία), και μαγαζιά με ξεχωριστούς –καλά διαχωρισμένους- χώρους καπνιστών και μη καπνιστών.
Μήπως αυτό είναι ένα πιο δίκαιο μέτρο; Μήπως είναι καλύτερος (ή μαλλον πιο δίκαιος) ένας νόμος καθολικός και ξεκάθαρος χωρίς παραθυράκια αλλά όχι απόλυτος, από έναν διάτρητο (όπως στην περίπτωσή μας τα μπουζούκια); Στην Ελλάδα είχαμε φτάσει σε κάποια ισορροπία με τον προηγούμενο νόμο. Και αν αυτός δεν εφαρμόστηκε σωστά, αυτό είναι και δική μας ευθύνη. Πού ήταν τότε όλοι αυτοί που κάνουν σήμερα καταγγελίες για το κάπνισμα; Πότε κάποιος από μας (βάζω και τον εαυτό μου μέσα) εναντιώθηκε στην επιλογή της παρέας του να πάνε σε χώρο που όλοι καπνίζουν ή κατήγγειλε καταστηματάρχη γιατί δεν είχε χώρο καπνιστών; Όλοι μας συμμορφωθήκαμε γιατί ήταν τρέντυ. Και παρά το ότι ήταν κακό για την υγεία μας δεν αντιδρούσαμε αλλά κολυμπήσαμε με το ρεύμα, και τώρα ζητάμε από τους καπνιστές να κάνουν το ίδιο.
Ο κυριότερος λόγος που διαφωνώ είναι κοινωνικός, ούτε και εξετάζω αν είναι καλύτερα να απαγορευθεί το κάπνισμα ή όχι (άλλωστε εγώ όπως προείπα είμαι). Εξετάζω τις κοινώνικές και όχι μόνο προεκτασεις που έχει το μέτρο και ο τρόπος που ελήφθηκε. Για χρόνια, οι μη καπνίζοντες ήταν σε δυσμενή θέση έναντι των καπνιζόντων. Τα μέτρα λοιπόν που έπρεπε να παρθούν έπρεπε να φέρουν ισότητα. Αντίθετα πλέον οι μη καπνιστές βρέθηκαν σε δυσμενή θέση και οι μη καπνιστές πανηγυρίζουν τη νίκη τους. Και όσο μία από τις 2 κοινωνικές ομάδες υπερτερεί της άλλης θα υπάρχουν αντιδράσεις, μέχρι να επέλθει –αν το επιτρέψουμε-ισορροπία. Αυτό δυστυχώς ισχύει για όλα τα μέτρα που περνιούνται με αποτέλεσμα η κοινωνία στην οποία ζούμε να μην είναι κοινωνία αλληλεγγύης αλλά αλληλοσπαραγμού.
Μήπως θα ήταν πιο αποτελεσματικό να δοθούν κίνητρα –και γιατί όχι και βοήθεια- να κοπεί το κάπνισμα από το να ψηφίζονται απαγορεύσεις; Μήπως θα έπρεπε το κράτος αφού κόπτεται για την υγεία μας, να θεσπίσει μέτρα και για άλλες θέματα όπως το αλκοόλ και η παιδική παχυσαρκία; Αλλά ξέχασα αυτά μας φέρνουν έσοδα. Ας μη γελιόμαστε, το κράτος μας θέλει κλεισμένους στα σπίτια μας, μπροστά από ένα χαζοκούτι και έναν υπολογιστή. Παραγωγικά ρομποτάκια που δουλεύουν, τρων, και κοιμούνται. Και ενίοτε (όπως στη Γερμανία τα σαββατοκύριακα) πίνουν μέχρι τελικής πτώσης. Δεν το ενδιαφέρει η ισότητα αλλά η ανισότητα και ο διαχωρισμός. Δημιουργώντας έτσι ένα ακόμα διαχωρισμό στην κοινωνία μας: οι κακοί καπνιστές και οι καλοί μη καπνιστές. Ο διαχωρισμός υπήρχε πάντα, αλλά η ένταση του φαινομένου μήπως αυξήθηκε;
Τελικά μπορεί η αδικία να καταπολεμηθεί με αδικία; Μήπως η κοινωνία μας θα έρθει μόνη της σε ισορροπία αν την αφήσουμε να επιλέξει, όπως η φυσική επιλογή στην φύση; Μήπως λοιπόν η αντίδραση είναι ένδειξη ενός λαού που ακόμα αντιστέκεται όταν κάποιος του στερεί το δικαίωμα της επιλογής;